Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους
Οι σταυροφόροι βοηθούμενοι από τους Βενετούς καταλαμβάνουν την Πόλη. Πολλοί Έλληνες αναγκάζονται να φύγουν και να ιδρύσουν τέσσερα νέα κράτη με σκοπό να ξαναπάρουν την Κωνσταντινούπολη
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Οι σταυροφορίες μέσα από κόμικς
Σταυροφορίες from kougiou
Η καθημερινή ζωή στην ύπαιθρο στα χρόνια των Ισαύρων και των Μακεδόνων
Μεγάλο μέρος του βυζαντινού πληθυσμού ζει στην ύπαιθρο σε όμορφα χωριά και κωμοπόλεις. Τα σπίτια τους είναι ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση. Οι πιο πολλοί είναι γεωργοί και βοσκοί. Αγαπούν τη ζωή και τον τόπο τους και χαίρονται με το κυνήγι και το ψάρεμα.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Η καθημερινή ζωή στα χρόνια των Ισαύρων
View more presentations or Upload your own.
Η ανάπτυξη των γραμμάτων και η μελέτη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών
Στα χρόνια διακυβέρνησης των Μακεδόνων αυτοκρατόρων ανθίζουν τα γράμματα και οι τέχνες. Οι Βυζαντινοί μελετούν, σώζουν και διδάσκουν τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Ο βυζαντινός πολιτισμός απλώνεται παντού.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Η πνευματική άνθιση μέσα από τα κόμικς
Ο Λέων ο Φιλόσοφος και η Μαγναύρα
Ο Λέων, καθώς σχόλαζε, εξαιτίας της καθαίρεσης του [από το αξίωμα του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης], διεύθυνε τη σχολή της Μαγναύρας. Ο μαθητής του Θεόδωρος ήταν επικεφαλής του τμήματος της γεωμετρίας, ο Θεοδήγιος της αστρονομίας, και ο Κομητάς της γραμματικής, που διδάσκει πώς μιλιούνται σωστά τα ελληνικά. Ο Βάρδας τους έδινε γενναιόδωρες χορηγίες, για να καλύπτουν τις ανάγκες τους και, επειδή αγαπούσε τη γνώση, τους επιςκεπτόταν συχνά, ενθαρρύνοντας τις κλίσεις των φοιτητών τους: μέσα σε λίγα χρόνια έδωσε φτερά στην επιστήμη, που σημείωσε αλματώδη πρόοδο. Συνεχιστές Θεοφάνη, 4ο βιβλίο, έκδ. I. Bekker, CSHB, Βόννη 1838, 192. |
Η προσωπικότητα του Φωτίου
Αυτός ο Φώτιος δεν ανήκε στους ταπεινούς και ανώνυμους, αλλά στους ευγενείς από καταγωγή και έγκριτους πολίτες και θεωρούνταν ο πιο προκομμένος στην κοσμική σοφία και σύνεση από όλους όσοι ασχολούνταν με τα ζητήματα της πολιτείας. Είχε τέτοιες γνώσεις στη γραμματική, την ποίηση, τη ρητορική, τη φιλοσοφία, την ιατρική και κάθε σχεδόν κοσμική επιστήμη, ώστε έλεγαν ότι όχι μόνο ξεχώριζε απ' όλους τους συγχρόνους του, αλλά συναγωνιζόταν ακόμη και τους αρχαίους. Στο πρόσωπο του συνδυάζονταν όλες οι αρετές: το ταλέντο, οι σπουδές, ο πλούτος, με τον οποίο αποκτούσε όποιο βιβλίο ήθελε, και πάνω απ' όλα η φιλοδοξία που τον έκανε να ξαγρυπνάει τις νύχτες, ασχολούμενος με τη μελέτη των βιβλίων. Νικήτας ο Παφλαγών, Βίος Ιγνατίου, J.-P. Migne, Patrologia Graeca, τ. 105 (Παρίσι 1862), στήλη 509 Β. |
Πηγή: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία (Β Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή
Ο Προφήτης Έσδρας. Χαρακτηριστική σκηνή εργασίας βυζαντινού λογίου. Μικρογραφία χειρογράφου της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης της Φλωρεντίας
Το Βυζάντιο φθάνει στο απόγειο της ακμής του
Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες κυβερνούν επί δύο αιώνες την αυτοκρατορία. Κάνουν αλλαγές στη διοίκηση και τη νομοθεσία. Προστατεύουν τη γεωργία, τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Είναι περίοδος ακμής και μεγαλείου για το Βυζάντιο.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Το Βυζάντιο φτάνει στο απόγειο της ακμής του
View more presentations or Upload your own.
Πηγή: Γιάννης Σουδίας
Η κρίση της εικονομαχίας διχάζει τους Βυζαντινούς
Ο τρόπος λατρείας διχάζει τους Βυζαντινούς για έναν αιώνα. Η θρησκευτική αυτή διαμάχη βλάπτει σοβαρά την εκκλησία και το κράτος. Η Ζ' Οικουμενική σύνοδος ξαναφέρνει ειρήνη στην εκκλησία
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Η νομοθεσία και η διοίκηση εκσυγχρονίζονται
Οι μακροχρόνιοι πόλεμοι με τους "γείτονες" λαούς δημιορυγούν εσωτερικά προβλήματα στην αυτοκρατορία. Ο αυτοκράτορας Λέων Γ' ο Ίσαυρος προσπαθεί να τα αντιμετωπίσει με νομοθετικά και διοικητικά μέτρα.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Τα θέματα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας
Θέματα ονομάζονταν αρχικά οι κατάλογοι της κεντρικής βυζαντινής υπηρεσίας, όπου καταγράφονταν οι στρατιώτες μιας μονάδας. Στη συνέχεια, ο όρος δήλωνε την ίδια τη στρατιωτική μονάδα και την περιοχή όπου έδρευε και, τέλος, μια γεωγραφική και διοικητική ενότητα. Στη θεματική οργάνωση, ο στρατηγός κάθε θέματος συγκέντρωνε στα χέρια του τη στρατιωτική και πολιτική διοίκηση της περιοχής της δικαιοδοσίας του. (Πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
Θέματα ονομάζονταν αρχικά οι κατάλογοι της κεντρικής βυζαντινής υπηρεσίας, όπου καταγράφονταν οι στρατιώτες μιας μονάδας. Στη συνέχεια, ο όρος δήλωνε την ίδια τη στρατιωτική μονάδα και την περιοχή όπου έδρευε και, τέλος, μια γεωγραφική και διοικητική ενότητα. Στη θεματική οργάνωση, ο στρατηγός κάθε θέματος συγκέντρωνε στα χέρια του τη στρατιωτική και πολιτική διοίκηση της περιοχής της δικαιοδοσίας του. (Πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
Διατάξεις του Γεωργικού νόμου
α. «Εάν βοσκός βοδιών παραλάβει από γεωργό το βόδι του και το σμίξει με την αγέλη και άλλων βοδιών που αυτός φυλάσσει, αλλά το βόδι το φάει λύκος, ο βοσκός δεν πληρώνει τη ζημιά, εάν δείξει στον κύριό του το σπαραγμένο από το αγρίμι ζώο».
β. «Εάν οπωροφύλακας συλληφθεί να κλέπτει και να πωλεί φρούτα από τα κτήματα που έχει οριστεί να φυλάσσει, να δαρθεί σκληρά και να στερηθεί το μισθό του».
(Πηγή: Στα Βυζαντινά χρόνια, Βιβλίο Ιστορίας Ε' Δημοτικού)
"Aν ένας αγρότης μπει σ' ένα χωράφι χωρίς τη γνώση του ιδιοκτήτη και οργώσει ή σπείρει, να μην λάβει ούτε την αμοιβή για το όργωμα ή ούτε μέρος της σοδειάς για τη σπορά-όχι, ούτε το σπόρο που ξόδεψε.
Aν δύο αγρότες συμφωνήσουν μεταξύ τους μπροστά σε τρεις ή τέσσερις μάρτυρες να ανταλλάξουν τα χωράφια τους και συμφωνούσαν σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης, η αποφασιστικότητα και η ανταλλαγή τους να μείνουν σταθερές και σίγουρες και απρόσβλητες.
Aν δύο αγρότες, ο A και ο B, συμφωνήσουν να ανταλλάξουν τα χωράφια τους για την περίοδο της σποράς και ο A αναθεωρήσει, τότε, αν ο σπόρος έχει ριχθεί, δεν μπορούν να αναθεωρήσουν. Αλλά αν ο σπόρος δεν έχει πέσει μπορούν να αναθεωρήσουν. Aλλά αν ο Α δεν έχει οργώσει ενώ ο Β έχει οργώσει, ο Α θα οργώσει επίσης".
W. Ashburner, "The Farmer's Law", Journal of Hellenic Studies 32 (1912), 87-95
Από: D. Geanakoplos, Byzantium. Church, Society and Civilization Seen through Contemporary Eyes, Chicago 1986, 231 κ.εξ.
(Πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
Οδηγίες προς τους δικαστές.
«Συμβουλεύουμε και δίνουμε εντολή σε όσους υπηρετούν τη δικαιοσύνη να απέχουν από τις ανθρώπινες αδυναμίες. Με καθαρή σκέψη να αποδίδουν το δίκαιο στον καθένα, ανάλογα με τις πράξεις του. Μήτε τους φτωχούς να καταφρονούν, μήτε τους δυνατούς να αφήνουν ανεξέλεγκτους, όταν αδικούν. Να θυμάστε πάντα ότι η υπερβολική αυστηρότητα καθώς και η υπερβολική επιείκεια είναι ανεπιθύμητες στο Θεό». Λέων Γ΄ (απόσπασμα από την εισαγωγή της Εκλογής ).
Δικαιοσύνης έπαινος
«Από όλα τα επίγεια αγαθά προτιμήσαμε τη δικαιοσύνη. Μόνο αν φέρουμε αυτή κοντά στο λαό θα μπορέσει η αυτοκρατορία να αποκρούσει τους εχθρούς της». Λέων Γ΄ (στην εισαγωγή της Εκλογής).
(Πηγή: Στα Βυζαντινά χρόνια, Βιβλίο Ιστορίας Ε' Δημοτικού)
β. «Εάν οπωροφύλακας συλληφθεί να κλέπτει και να πωλεί φρούτα από τα κτήματα που έχει οριστεί να φυλάσσει, να δαρθεί σκληρά και να στερηθεί το μισθό του».
(Πηγή: Στα Βυζαντινά χρόνια, Βιβλίο Ιστορίας Ε' Δημοτικού)
"Aν ένας αγρότης μπει σ' ένα χωράφι χωρίς τη γνώση του ιδιοκτήτη και οργώσει ή σπείρει, να μην λάβει ούτε την αμοιβή για το όργωμα ή ούτε μέρος της σοδειάς για τη σπορά-όχι, ούτε το σπόρο που ξόδεψε.
Aν δύο αγρότες συμφωνήσουν μεταξύ τους μπροστά σε τρεις ή τέσσερις μάρτυρες να ανταλλάξουν τα χωράφια τους και συμφωνούσαν σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης, η αποφασιστικότητα και η ανταλλαγή τους να μείνουν σταθερές και σίγουρες και απρόσβλητες.
Aν δύο αγρότες, ο A και ο B, συμφωνήσουν να ανταλλάξουν τα χωράφια τους για την περίοδο της σποράς και ο A αναθεωρήσει, τότε, αν ο σπόρος έχει ριχθεί, δεν μπορούν να αναθεωρήσουν. Αλλά αν ο σπόρος δεν έχει πέσει μπορούν να αναθεωρήσουν. Aλλά αν ο Α δεν έχει οργώσει ενώ ο Β έχει οργώσει, ο Α θα οργώσει επίσης".
W. Ashburner, "The Farmer's Law", Journal of Hellenic Studies 32 (1912), 87-95
Από: D. Geanakoplos, Byzantium. Church, Society and Civilization Seen through Contemporary Eyes, Chicago 1986, 231 κ.εξ.
(Πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
Οδηγίες προς τους δικαστές.
«Συμβουλεύουμε και δίνουμε εντολή σε όσους υπηρετούν τη δικαιοσύνη να απέχουν από τις ανθρώπινες αδυναμίες. Με καθαρή σκέψη να αποδίδουν το δίκαιο στον καθένα, ανάλογα με τις πράξεις του. Μήτε τους φτωχούς να καταφρονούν, μήτε τους δυνατούς να αφήνουν ανεξέλεγκτους, όταν αδικούν. Να θυμάστε πάντα ότι η υπερβολική αυστηρότητα καθώς και η υπερβολική επιείκεια είναι ανεπιθύμητες στο Θεό». Λέων Γ΄ (απόσπασμα από την εισαγωγή της Εκλογής ).
Δικαιοσύνης έπαινος
«Από όλα τα επίγεια αγαθά προτιμήσαμε τη δικαιοσύνη. Μόνο αν φέρουμε αυτή κοντά στο λαό θα μπορέσει η αυτοκρατορία να αποκρούσει τους εχθρούς της». Λέων Γ΄ (στην εισαγωγή της Εκλογής).
(Πηγή: Στα Βυζαντινά χρόνια, Βιβλίο Ιστορίας Ε' Δημοτικού)
Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους
Βούλγαροι και Ρώσοι επικοινωνούν με το Βυζάντιο και εκχριστιανίζονται. Οι σχέσεις τους με το βυζαντινό κράτος όμως περνούν και περιόδους εντάσεων και συγκρούσεων.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Πηγή: Η ιστορία του κόσμου σε κόμικς, Larry Gonick
Το Βυζάντιο εκχριστιανίζει τους Σλάβους
Οι Σλαβικές φυλές οργανώνονται σε κράτη. Επικοινωνούν με το Βυζάντιο και δέχονται από αυτό τη θρησκεία και τον πολιτισμό του.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Συνήθειες Σλάβων
Οι Σλάβοι, επειδή ζουν ληστρική ζωή, συνηθίζουν να επιχειρούν επιθέσεις κατά των εχθρών τους σε δασώδεις, στενούς και κρημνώδεις τόπους. Χρησιμοποιούν κατάλληλα τις ενέδρες και κάνουν ξαφνικές επιθέσεις στη διάρκεια της νύχτας και της μέρας, επινοώντας πολλά μέσα. Οι Σλάβοι είναι εμπειρότατοι στη διάβαση των ποταμών και μένουν καρτερικά μέσα στο νερό. Συχνά καταδύονται στα βάθη του νερού και κρατούν στο στόμα τους μακριά κούφια καλάμια που φτάνουν στην επιφάνεια του νερού. Ξαπλωμένοι ανάσκελα στα βάθη του νερού αναπνέουν με καλάμια και αντέχουν για πολλές ώρες, έτσι που δεν γίνονται αντιληπτοί. Στρατηγικόν Μαυρικίου, έκδ. G. T. Dennis-E. Gamillscheg (Βιέννη 1981) 374-376. |
Θεσμοί και εξωτερική εμφάνιση των Σλάβων
Αυτές οι φυλές δεν υπακούουν στην κυριαρχία ενός μόνον ανδρός, αλλά από παλιά διαβιούν υπό καθεστώς δημοκρατίας (δηλ. έλλειψης κεντρικής εξουσίας). Γι' αυτό αποφασίζουν από κοινού για τα συμφέροντα και τα δύσκολα ζητήματα [...]. Μερικοί δεν φορούν χιτώνα ή πανωφόρι (τριβώνιον), αλλά μόνο παντελόνια (αναξυρίδες) ως τη μέση τους και έτσι [ημίγυμνοι] ρίχνονται εναντίον των εχθρών. Μιλούν μια και μοναδική, εντελώς βάρβαρη γλώσσα και [...] είναι όλοι τους εξαιρετικά ψηλοί και δυνατοί. Όσο αφορά το χρώμα του δέρματος και των μαλλιών, δεν είναι εντελώς λευκοί και ξανθοί ή μελαμψοί αλλά όλοι τους κοκκινωποί. Προκόπιος, Υπέρ πολέμων,VII,14. |
Πηγή: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία (Β Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή
Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες
Τα σύνορα της αυτοκρατορίας προστατεύονται από μόνιμους φρουρούς, τους Ακρίτες. Με τα κατορθώματά τους γίνονται αγαπητοί στο λαό, που τους κρατάει αθάνατους με τους θρύλους και τα τραγούδια του.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Ο λαός ένιωθε προστάτες του τους Ακρίτες, τους αγαπούσε και τους θαύμαζε για την ανδρεία τους. Κι έτσι ανδρειωμένους τους εξύμνησε στα ακριτικά τραγούδια τα οποία μιλούν για τη ζωή και τους αγώνες των Ακριτών, σώθηκαν από γενιά σε γενιά, αγαπήθηκαν από το λαό μας κι έγιναν η αρχή των δημοτικών μας τραγουδιών. (Πηγή: Στα Βυζαντινά χρόνια, Βιβλίο Ιστορίας Ε' Δημοτικού)
Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες
Οι Άραβες προσπαθούν να καταλάβουν εδάφη της Μικράς Ασίας και να εγκατασταθούν στην Ευρώπη. Συναντούν την αντίσταση των Βυζαντινών και αλλάζοντας πορεία περνούν από τη Βόρεια Αφρική στην Ισπανία.
Πηγή: Η ιστορία του κόσμου σε κόμικς, Larry Gonick
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Το υγρό πυρ from kougiou |
|
Τρόποι χρήσης του υγρού πυρός «Και ο δρόμωνας (βυζαντινό πολεμικό πλοίο) ας έχει σε κάθε περίπτωση μπροστά στην πλώρη σιφώνιο, φτιαγμένο από χαλκό, με τον οποίο να εκτοξεύει το υγρόν πυρ κατά των εχθρών. [...]
Εμείς συμβουλεύουμε να εκτοξεύονται και χύτρες γεμάτες με υγρόν πυρ, κατά τη μέθοδο συσκευασίας που υποδείχτηκε πιο πάνω• όταν συντριβούν οι χύτρες, τα πλοία των εχθρών θα αρπάξουν εύκολα φωτιά.
Πρέπει να χρησιμοποιείται και μια άλλη μέθοδος: η ρίψη με το χέρι μικρών σιφωνίων, των χειροσιφώνων, που τα κρατούν οι στρατιώτες πίσω από τις σιδερένιες ασπίδες τους. [...]. Μ' αυτά το υγρόν πυρ θα εκτοξεύεται καταπρόσωπο στους εχθρούς.
Ναυμαχικά Λέοντος ΣΤ', έκδ. A. Dain,
Παρίσι 1943, 20 και 29-30
Πηγή: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία (Β Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή
Εμείς συμβουλεύουμε να εκτοξεύονται και χύτρες γεμάτες με υγρόν πυρ, κατά τη μέθοδο συσκευασίας που υποδείχτηκε πιο πάνω• όταν συντριβούν οι χύτρες, τα πλοία των εχθρών θα αρπάξουν εύκολα φωτιά.
Πρέπει να χρησιμοποιείται και μια άλλη μέθοδος: η ρίψη με το χέρι μικρών σιφωνίων, των χειροσιφώνων, που τα κρατούν οι στρατιώτες πίσω από τις σιδερένιες ασπίδες τους. [...]. Μ' αυτά το υγρόν πυρ θα εκτοξεύεται καταπρόσωπο στους εχθρούς.
Ναυμαχικά Λέοντος ΣΤ', έκδ. A. Dain,
Παρίσι 1943, 20 και 29-30
Πηγή: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία (Β Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή
Πέρσες και Άβαροι συμμαχούν εναντίον του Βυζαντίου
Ο Ηράκλειος εκστρατεύει κατά των Περσών. Οι Άβαροι συννενοούνται με τους Πέρσες και πολιορκούν από κοινού την Κωνσταντινούπολη, στο διάστημα που ο αυτοκράτορας βρίσκεται πολύ μακριά και του είναι αδύνατο να την υπερασπιστεί.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Οικονομία και στρατός στα μέσα του 6ου αι.
Βρήκαμε το δημόσιο να είναι καταφορτωμένο με πολλά χρέη και να έχει φτάσει στη χειρότερη φτώχεια [...] και τον στρατό τόσο παραμελημένο από την έλλειψη των αναγκαίων, ώστε το κράτος να σφυροκοπείται από τις αδιάκοπες εισβολές και επιδρομές των βαρβάρων Από Νεαρά του Ιουστίνου Β' (566 μ. Χ.), Jus Graecoromanum, τ. I, 1-2 (Νεαρά 1). |
Γένεση των θεμάτων και επικράτηση της ελληνικής
Όταν ήταν αυτοκράτορας ο Ηράκλειος [610-641] που καταγόταν από τη Λιβύη, η επικράτεια του Ρωμαϊκού Κράτους περιορίστηκε και ακρωτηριάστηκε τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση. Τότε οι διάδοχοι του, που δεν ήξεραν πού και πώς να ασκήσουν την εξουσία τους, κατέτμησαν σε μικρά τμήματα τη διοίκηση τους και τα μεγάλα στρατιωτικά σώματα και εγκατέλειψαν την προγονική τους λατινική, υιοθετώντας την ελληνική γλώσσα [...]. Γιατί (παλιότερα) ονόμαζαν τους χιλίαρχους λογγίνους και τους εκατόνταρχους κεντουρίωνες και τους τωρινούς στρατηγούς κόμητες. Αλλά και η ονομασία θέμα είναι ελληνική και όχι ρωμαϊκή και προέρχεται από τη θέση. Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Περί θεμάτων, έκδ. A. Pertusi, Πόλη του Βατικανού 1952, 60. |
Πηγή: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία (Β Γυμνασίου) - Βιβλίο Μαθητή
Η Αγία Σοφία, ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής!
Μετά τη "στάση του νίκα" μεγάλο μέρος της Πόλης ξαναχτίζεται. Ο ναός της Αγίας Σοφίας είναι το πρώτο και το μεγαλύτερο έργο. Η Μεγάλη Εκκλησία γίνεται κέντρο της θρησκευτικής και της εθνικής ζωής του Βυζαντίου.
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Agia Sofia from kougiou
Κάντε κλικ στην εικόνα και περιηγηθείτε εικονικά στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό του ναού!
Οι Δήμοι αναστατώνουν την πρωτεύουσα με τη "στάση του Νίκα"
Οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού ενόχλησαν τους προνομιούχους και τους Δήμους, που αντέδρασαν και προκάλεσαν ταραχές στην Πόλη. Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα στήριξε τον Ιουστιανό και τον έπεισε να μην παραιτηθεί. Η αυτοκρατορική φρουρά έπνιξε στο αίμαι τη "στάση του Νίκα"
Σχεδιάγραμμα μαθήματος
Πηγή: Ψηφιακή τάξη: Σουδίας Γιάννης